Huyền thoại mười cô gái Lam Hạ anh hùng

Đền thờ mười nữ dân quân Lam Hạ.

Vào những ngày tháng 7 tri ân các anh hùng thương binh, liệt sĩ, chúng tôi có dịp về Lam Hạ. Dù đã tròn 50 năm trôi qua, xã Lam Hạ xưa nay đã lên phường Lam Hạ, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân đang từng bước nâng cao, nhưng nhân dân Lam Hạ vẫn tự hào và nhớ mãi hình ảnh các chị, những người con anh dũng của quê hương lúc hy sinh.

Với những người dân ở Lam Hạ, những người đã trải qua thời kỳ chiến tranh gian khó quyết tâm giữ đất, giữ làng, bảo vệ quê hương luôn tự hào kể lại cho lớp lớp cháu con nghe về niềm tự hào riêng có của người dân Lam Hạ để nhắc nhở cháu con hôm nay và mãi mãi về sau phải noi gương các chị ở đức tính hy sinh để rèn luyện học tập và lao động cho xứng đáng.

Họ luôn nhớ rõ hoàn cảnh hy sinh của các chị và từng chi tiết của mỗi trận đánh, từng câu nói nhắn nhủ lại của mỗi nữ dân quân tự về ngày ấy trước lúc hy sinh. Những người từng chiến đấu năm xưa nay đã người còn, người mất, nhưng câu chuyện về các trận đánh của mười cô gái dân quân năm xưa vẫn được các thế hệ người con Lam Hạ lưu truyền, luôn tự hào kể lại cho những đoàn khách mỗi khi có dịp đến thăm.

Đó là trận đánh máy bay Mỹ ngày 1-10-1966, là trận hiệp đồng chiến đấu oanh liệt, tiêu biểu nhất của dân quân xã Lam Hạ, trong đó có Đại đội 1, Tiểu đoàn 6 pháo phòng không 37mm thuộc Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Nam Hà. Trong trận đánh đó, dân quân tự vệ thôn Đình Tràng đã hiệp đồng chặt chẽ với đại đội cao xạ do đồng chí Nguyễn Cầm, đại đội trưởng chỉ huy cản phá nhiều tốp máy bay của địch, khiến cho hầu hết bom đạn của chúng ném trượt khỏi mục tiêu. Không phá được các mục tiêu, địch điên cuồng quay sang tập kích hủy diệt trận địa pháo cao xạ đặt cách cầu Phủ Lý khoảng 300m. Ngay loạt bom bi và rốc-két đầu tiên, sáu nữ pháo thủ dân quân là Đinh Thị Tâm, Phan Thị Tuyết, Nguyễn Thị Thu, Nguyễn Thị Thi, Phạm Thị Lan, Vũ Thị Phương đã anh dũng hy sinh ngay trên trận pháo. Chị Nguyễn Thị Thi hy sinh mới qua tuổi trăng rằm, cái tuổi 16, chưa kịp để lại dù chỉ một tấm hình. Trước khi hy sinh, cô còn nói với người anh trai cùng đồng đội là đừng rời trận pháo, hãy thay em chiến đấu để bảo vệ quê hương. Hình ảnh chị Đinh Thị Tâm bị bom cứa nát chân nhưng chị vẫn kiên trung đứng ôm chặt cây súng hướng về phía quân thù. Còn cô giáo – y tá Vũ Thị Phương, mặc dù bị thương nặng vẫn nén đau, giấu mọi người để tiếp tục làm nhiệm vụ cho đến khi kiệt sức và chị đã ra đi vĩnh viễn, để lại trong lòng những học trò thân yêu hình ảnh không thể phai mờ.

Ngày 9-10-1966, tức là tám ngày sau trận chiến đấu trước, trên các trận địa phòng không bảo vệ hướng bắc cầu Phủ Lý bố trí trên địa bàn xã Lam Hạ lại diễn ra trận chiến đấu quyết liệt với không quân Mỹ. Tại trận địa phòng không đặt tại thôn Đường Ấm, đại đội pháo 57mm của Trung đoàn 233; các đơn vị súng máy cao xạ 12,7mm của dân quân đã tập trung hỏa lực, chiến đấu dũng cảm, cản phá nhiều tốp máy bay địch khiến hầu hết bom đạn của chúng rơi xuống lòng sông. Bắn phá mục tiêu không thành, địch điên cuồng quay lại bắn phá các trận địa pháo, trọng tâm là trận địa pháo của Trung đoàn 233 đặt tại thôn Đường Ấm.

Kiên cường chống trả những loạt bom đạt ác liệt ấy, một số pháo thủ của đơn vị và năm dân quân thôn Đường Ấm, trong đó có ba nữ pháo thủ là Nguyễn Thị Thuận, Trần Thị Thẹp, Nguyễn Thị Oánh đã anh dũng hy sinh. Gần một năm sau, ngày 7-7-1967, tại trận địa pháo đặt tại thôn Hòa Mạc, trong trận đánh trả máy bay Mỹ đến phá cầu Phủ Lý, nữ dân quân Đặng Thị Chung đã chiến đấu dũng cảm đến hơi thở cuối cùng.

Nơi ghi dấu chiến công và sự hy sinh của mười cô gái Lam Hạ mãi là địa chỉ đỏ, là di tích lịch sử ghi nhận sự hy sinh dũng cảm của các cô. Ngày nay, nhắc đến các cô như một niềm tự hào riêng của người dân Lam Hạ cũng như toàn thể nhân dân Hà Nam.

Để ghi nhớ, vinh danh và tưởng nhớ chiến công của mười liệt sĩ dân quân xã Lam Hạ, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Hà Nam đã xây dựng đền thờ mười liệt sĩ dân quân Lam Hạ ngay tại nơi ụ pháo nơi các cô đã hy sinh.

Báo Nhân dân